کتاب تاریکترین زندان

کیفیت کتاب بسیار خوب می باشد .

"شارل ماخ" کارمند بازنشسته‌ای است که در پی یک اتفاق به ظاهر ساده در هنگام عبور از مقابل توده‌ای سنگ مرمر که کارگران با تیشه مشغول تراشیدن آن‌ها هستند، پریدن ذره‌ای کوچک از سنگ مرمر و اصابت آن به چشم وی به تدریج سبب عفونت و کوری او می‌گردد. کوری غیر منتظره‌ او بسیار مناسبی می‌شود تا پست‌ترین خصائص درونی وی یعنی سوء ظن و حسد نسبت به همسر وفادارش بروز یابد . روایتگر ظلمتی درونی است که عقل و اراده و وقای مدرکه‌ انسانی را به بند میکشد و در گرداب هائل خویش روح و جسم آدمی را به هلاکت می‌رساند .

شیوه نگارش اولبراخت محکم و شیوا و کامل است و بیشتر تحت تأثیر نوشته های بالزاک و داستایوسکی قرار دارد (چنانکه تأثیر آن دو نویسنده بزرگ در کتاب تاریکترین زندان او کاملاً محسوس است). اولبراخت در آثار خود که اکثر اجتماعی است محیط و شرایط مبارزات مردم را که خود نیز در آنها سهیم بوده است مجسم می نماید و آثار ادبی و روانی که فقط جنبه هنری آن مطمح نظر باشد کمتر دارد و شاید به همین دلیل باشد که او کتاب حاضر را که الحق زیبا و استادانه است از آثار دیگر خود کمتر می پسندد.

با آنکه بیشتر آثار اولبراخت اجتماعی است ولی در همه آنها به خصوص در "سرگذشت آن، دخترک مبارز" بحث های روانی بسیار دقیق و عمیق به زبانی بسیار ساده و روشن وجود دارد و اصولاً تحقیق روانی یکی از مشخصات برجسته آثار او به شمار می رود. این تحقیق روانی در کتاب تاریکترین زندان تقریباً عریان و بی پیرایه است و کم کم از صورت هزل و مطایبه به صورتی مؤثر و هیجان انگیز در می آید چنانکه می توان تاریکترین زندان را عمیقترین اثر هنری اولبراخت دانست.